نقش شمع در عزاداری ها و مراسم مذهبی

مقدمه

شمع در واقع نمودی از آتش در زندگی انسان هاست و روشن کردن شمع، روشی جهت انتقال معنا و مفهومی خاص می باشد. شمع یکی از ملزومات برپایی مراسم های دینی و مذهبی به شمار می آید و جایگاه مهمی در کلیه ی مراسم ها به ویژه سوگواری ها و مراسم های مذهبی دارد. مردم در ایام محرم و شام غریبان شمع محرم روشن می کنند و با این کار ناراحتی خود را نسبت به آن واقعه ابراز میکنند. روشن کردن شمع سیاه برای گرامیداشت یاد از دست رفتگان و مناسبت های عزاداری دیگر نیز، در میان عموم مردم مرسوم است. همچنین مردم به استناد باورهای دینی خود، برای برآورده شدن نذر و آرزوهایشان در مکانهای مقدس مذهبی مانند؛ امام زاده ها شمع روشن می کنند. در ادامه ی این مقاله قصد داریم تا به اهمیت وجود شمع در عزاداری ها و مراسم های مذهبی بپردازیم، با ما همراه باشید.

شمع یکی از ملزومات برپایی مراسم های دینی و مذهبی به شمار می آید.

آشنایی با شمع فصلی و انواع آن

شمع فصلی به انواعی از شمع گفته میشود که در طی فصول و مناسبت های خاص مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع از شمع ها همیشه در مراسمات دینی و مذهبی ایرانیان جایگاه به خصوصی داشته است. شاید به این دلیل این که پیشینیان ما آتش را قابل احترام و مهم می پنداشتند. شمع فصلی یا مناسبتی بیشتر به جهت استفاده در ایام مشخصی از سال طراحی و تولید میشود. از این رو طراحی ظاهری، رنگ و نقش و نگارهای موجود بر روی آنها به نحوی است که، مناسب با آن رویداد باشد. به عنوان مثال شمع های ساخته شده برای عزاداری ها و سوگواری ها اکثراً به صورت شمع سیاه رنگ هستند و نوشته هایی با مفهوم تسلیت و همدردی به روی آنها نگاشته شده است.

یکی از موارد استفاده از شمع فصلی در مناسبت هایی خاص چون؛ ایام محرم و سایر مناسبت های عزاداری می باشد. وجود شمع محرم در مراسم عزاداری یا شام غریبان بیشتر جنبه ی اعتقادی و معنوی دارد. همچنین از شمع سیاه، در مراسم گرامیداشت درگذشتگان استفاده می شود. در واقع میتوان گفت، شمع پیوندی دیرینه با رسوم کهن این سرزمین دارد و یکی از ارکان جدانشدنی در فضا آرایی اکثر گردهمایی ها، به ویژه عزاداری ها و مراسمات مذهبی می باشد.

یکی از موارد استفاده از شمع فصلی در مناسبت هایی خاص چون؛ ایام محرم و سایر مناسبت های عزاداری می باشد.

اهمیت شمع در عزاداری ها و مراسمات مذهبی

شمع سیاه یکی از ارکان اصلی بسیاری از آیین ها و مراسمات است و عموم مردم به ویژه در عزاداری ها و یادبود ها از آن استفاده میکنند. این شمع فصلی در بسیاری از رویدادهای زندگی ما ایرانیان به ویژه سوگواری ها و مراسم های مذهبی مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال؛ به هنگام فوت عزیزان بر سر مزار آنها به نشانه ی یادبود شمع سیاه روشن میکنیم. مورد دیگر استفاده ی آن در مناسبت های خاص فصلی همچون؛ ایام محرم و سایر مناسبت های عزاداری می باشد. مردم در این مناسبت ها با روشن کردن شمع سیاه رنگ، خود را در عزاداری سهیم میکنند.

شمع محرم در واقع نشانه ی احترام و ابراز همدردی هر شخص با واقعه ی تلخ عاشورا است. همچنین در مراسمات مذهبی دیگر، به منظور برآورده شدن حاجت از شمع استفاده میشود. به این صورت که شمع های نذری یا توسط خود فرد روشن میشود یا به دیگران واگذار می گردد. این سنت از گذشته تا به حال مرسوم بوده است و باور عموم بر این بوده است که، گرما و روشنایی شمع با جذب انرژی های معنوی به برآورده شدن آرزو کمک میکند.

مورد دیگر استفاده  از شمع فصلی در مناسبت هایی خاص چون؛ ایام محرم و سایر مناسبت های عزاداری می باشد.

موارد کاربرد شمع سیاه

از دیرباز از شمع سیاه در مراسمات مذهبی و سوگواری ها به وفور استفاده می شده است. این نوع شمع ها در انواع و اشکال مختلف و جهت استفاده در مراسمات گوناگون تولید و به بازار عرضه می شوند. یکی از کاربردهای آن استفاده در چلچراغ های مساجد و اماکن مذهبی به ویژه در ایام سوگواری و عزاداری می باشد. همچنین برخی از افراد که علاقمند به شمع سیاه می باشند از آن، در تزئین دکوراسیون منزل خود استفاده میکنند. برخی از افراد این نمونه شمع ها را به این دلیل می پسندند که، بدنه ی آنها در تاریکی شب محو و شعله ی ملایم آن چشم نواز تر به نظر می آید.

مورد دیگر استفاده ی آن به هنگام سوگواری برای عزیزان از دست رفته است. در این حالت به نشانه ی گرامیداشت و یادبود، یک یا چند شمع سیاه را بر سر مزار یا در خانه کنار قاب عکس متوفی روشن میکنند. شمع های مخصوص ختم و عزا با طراحی منطبق با مراسم و رایحه ی مطبوع، باعث برگزاری هرچه بهتر مراسم می شوند.

شمع سیاه یکی از ارکان اصلی بسیاری از آیین ها و مراسمات به ویژه در عزاداری ها و یادبود ها است.

نقش شمع محرم در عزاداری ها

شمع محرم شمعی است عموماً سیاه رنگ با طرحها و اندازه های مختلف که در ایام محرم مورد استفاده قرار می گیرد. با فرا رسیدن ماه محرم و آغاز عزاداری ها، برای ایجاد جوی روحانی تر و آرامش روحی بیشتر افراد حاضر در مراسم، از شمع های مناسب ماه استفاده می کنند. از شمع محرم با طرح های با اصالت و نوشته هایی برگرفته از اذکار دینی، در مراسم ایام محرم و سوگواری های مذهبی دیگر استفاده می شود. برخی از انواع این شمع نیز به شکل ذکرهایی چون یا حسین، یا زینب و سایر اذکار مذهبی مناسب ایام ساخته میشوند. معمولاً از این نمونه شمع ها برای معنوی تر کردن فضا در گردهمایی های مذهبی، هیئت ها و سوگواری ها استفاده میشود.

از شمع محرم با طرح های با اصالت و نوشته هایی برگرفته از اذکار دینی در مراسم ایام محرم و سوگواری های استفاده می شود.

جمع بندی

شمع سیاه بیشتر در مجالس عزاداری و سوگواری ها مورد استفاده قرار می گیرد. از دیرباز روشن کردن شمع در چنین مناسبت هایی مرسوم بوده و در حقیقت راهی برای ابراز غم و اندوه و همدردی به شمار می آمده است. در زمان فقدان عزیزان بر سر مزار آنها و در مجالس ختم، شمع سیاه و عود روشن میکنند تا روشنایی شمع و عطر عود، سبب آرامش روحی و تسکین خاطر بازماندگان باشد. همچنین در ایام سوگواری ماه محرم از شمع محرم استفاده میشود. این نوع شمع در طرحهای مناسب ایام محرم و رنگ های عمدتاً مشکی یا رنگهای تیره ساخته میشود. مورد استفاده ی آنها در هیئت ها و مجالس عزاداری می باشد. هر شخص در واقع در ایام سوگواری محرم به نشانه ی همدردی با اهل بیت، شمعی روشن میکند.